Canonization of Pope John Paul II - An Outsider's View from Poland

Here where I live in Poland there is a intense renewal of  the public expression of love and devotion to this great Polish religious figure, one of the rare world famous Polish historic beings apart from Fryderyk Chopin, Ignacy Paderewski, Madame Curie and possibly General Sikorski. 

Large television screens have been set up in squares in the cities throughout the country where people have come together to watch the unprecedented simultaneous canonization of these two popes in Rome, Pope John XXIII and Pope John Paul II. This unique ceremony performed by the equally unprecedented presence of two living Popes, Pope Francis and the Emeritus Pope Benedict. 

Here in Warsaw instead of a number of cliched, no doubt platidudinous observations on my part after standing in the misty damp among crowds of an early spring morning, I will let Pope Francis speak in superior words of great simplicity pregnant with meaning which expresses the predominant feeling among the crowds in Pilsudski Square. Parties, music concerts and celebrations will continue far into the Warsaw night.

'They were priests, bishops and popes of the 20th century. They lived through the tragic events of that century, but they were not overwhelmed by them,' he said.

'John XXIII,' he said, 'was a pastor to the church, a servant leader' who had called the Second Vatican Council. John Paul II was 'the Pope of the family'.

Pope John Paul II  now as  'The Saint of the Family' will hopefully become a uniting force in Poland who will once again bring family and national consciousness together as a cohesive spiritual unit. The country desperately needs the uniting notion of Christian brotherhood, empathy and compassion in the personal, economic and political sphere as was embodied in every utterance that Pope John Paul II made during his extraordinary life. 

Consensus and brotherly compromise are rarely encountered outside of the family in one of the most fervently Catholic countries of Europe. Here in 2014 many Polish politicians profess Christian principles but their self-interested actions belie them. In a country that could be a model for Europe, so many in the wider community seem to be at each other's throats and behave with a principle of  'Hate thy neighbour' rather than the Roman Catholic prescription I was taught at school which was to 'Love thy neighbour as thyself'. This has always been a deep mystery to me considering the unparalleled human sacrifices and suffering of Poland in recent wars. In peacetime the country and its glorious dead deserve far better than a kitsch political display on the part of too many 'professionals'. 

The canonization of Pope John Paul II is surely one of the very few catalysts that might, just might achieve some degree of national cohesiveness and consensus in Poland apart from the valiant courage that unified the country in the face of external aggression. There was once a famous Polish aphorism 'For Your Freedom and Ours'. Where is the spirit of this sentiment today?

Let us hope that this quite extraordinary day will be a symbolic form of reconciliation to all faiths throughout the world as this great man, a prodigious soul, would have striven and hoped for were he alive. Today we are confronted and witness, at the very same instant of time as this canonization, murderous confrontations between the West and the Arab world, that once highly civilized society now tortured by divisions within its own Muslim faith, confrontations of a medieval, slaughterous and barbarous nature, a denial of any civilization worthy of the name. 

Suffer the little children of Syria as they are trapped by rapacious adults, maimed, orphaned by the hundreds of thousands, dispossessed and snuffed out as innocents....the prescient Christ knew much of this. 

We have no moral beacons today of the stature of John Paul II whatever attitude you may hold towards his controversial policies and conventional weaknesses as a man, no matter what your faith, agnosticism or atheism. His charismatic and rare ability to communicate moral goodness far outweighed his few omissions. 

The effectiveness of Christian principles are underestimated in their simple utility both in business and life itself. Mendacity and the criminal mind create complex and labyrinthine subterfuge which simply do not work effectively in the long run. Why cannot people see this simple truth? There is nothing 'spiritual' in this dimension of the Christian faith but simple utility. Christianity is an excellent way to live on a simple practical level. The perversion of Christian values we see today will bring down on our heads Old Testament destruction. We are of a human nature and our qualities will always be weighed in a balance at the conclusion of this theatre we call life. 

In the wider world love is already being transformed into the pornography of bottoms and bosoms, priests exposed as paedophiles, altruism disappears into achieving simply pass examination grades, superficial celebrity and cheap thrills, politics degenerates into the exhibitionist gestures of a poor playwright, religion into an activity mocked as being restricted to the financially deprived or those of limited intelligence, medical science exploits the profitable business of harvesting the fear of mortality by the gullible, neglect of the old and terminally ill as useless scarcely human detritus, economics as the new religion, its abiding sin the failure of fallible individuals to invest shrewdly - all these matters ruled over by the baleful shadows of a wild dance around the golden calf. 

In his visionary science fiction radio play The Mission of the Vega (1954) the great Swiss playwright Friedrich Dürrenmatt  presciently describes a world where conflicting ideologies have brought the world to the brink of World War Three. The moon is in Russian hands. The West sends envoys to recruit aid from the penal colony on Venus, only to learn a hard lesson in morality from the sub-culture which has evolved out of the brutal living conditions there. 

He has one of his characters comment: 

         'The earth seduces to inequality.' 

And another reminds us: 

          'The human being is something precious and his life is an act of grace.' 

I feel the scales of Pope John Paul II tip significantly in the direction of the expression of moral goodness and cultural empathy as far as such is possible on this terrifyingly unequal earth. We should, indeed must, learn from his example.

Homily over...

As an Australian author and sadly a non-practising Roman Catholic I can only offer today the concluding pages of my literary travel book about Poland (in English and Polish too - scroll down) and a charming picture of John Paul II in Brisbane on November 25, 1986 found by chance in George Weigal's great biography of the former Pope so appropriately entitled Witness to Hope. 

The Blessed John Paul II in Brisbane Australia 25 November, 1986

From A Country in the Moon: Travels in Search of the Heart of Poland

Michael Moran (Granta Books, London 2010) pp. 333-335

Grief rose from the stones of the city. Radio stations and television

channels cancelled their scheduled programmes and selected the

most lugubrious music of Chopin and Bach. The death vigil of the

first Polish Pope was one of silent waiting and many tears. I saw

three skinheads with prominent tattoos swagger into a church,

machismo dissolving before the golden tabernacle as they knelt and

prayed. In the words of a Vatican announcement, this saintly figure,

the great patriot, the man of political controversy was ‘closer now to

God than to man’.

The measure of this selfless humanist is illustrated by the story of
the cat. On the day he was to return to Rome in 1978 for the second
Papal Conclave, an elderly lady knocked at the door of his residence
in Kraków. In a state of great distress she told him she had lost her
cat and believed the neighbours had stolen it. Could Cardinal
Wojtyła help her? He immediately drove to the neighbour’s house,
commandeered the cat and returned it to the ecstatic old woman,
only minutes later pressing on to the airport and the immortality of
the papacy.

 I wandered the streets of Warsaw in the small hours pondering
the spiritual and political revolution Pope John Paul II had catalysed
in Poland on his first pilgrimage to the country in the summer of
1979. It was then he uttered the eloquent biblical phrases ‘Be not
afraid’ and ‘Renew the face of the earth’, which were taken deep into
the hearts of the millions of Poles who joined him in prayer in the
open fields outside town and city. He transformed this fragmented
society. The regime feared him as a dangerous enemy although paradoxically
they assisted their own suicide by helpfully planning his
pilgrimage. During the celebrations a miner was asked the use of
religion in a communist state and succinctly replied, ‘To praise the
Mother of God and to spite those bastards!’

The force of the Pope’s own language and faith unified the
fractious Poles and inspired Solidarność to action. He transfigured
their consciousness. He returned them to a sense of fidelity and
honour. He had learned the power of words to alter the world while
studying Polish literature and during the Nazi occupation as a
member of the clandestine Rhapsodic Theatre. Any young man who
could write subversive plays and remain imperturbable during a
clandestine performance of the national epic Pan Tadeusz while
Nazi propaganda blared in the streets below was not going to be
ruffled by mere communist commissars. As Archbishop of Kraków
he had ordered that George Orwell’s 1984 be read in churches. As
Pope he used Christian metaphors to impart his revolutionary message.
Lies had made it impossible for the communists to rule Poland
effectively. ‘Fifty per cent of the collapse of communism is his
doing,’ commented Lech Wałęsa, the leader of the Solidarity movement
that overturned communism in Poland, the beginning of an
irreversible process.

A candle burned in the window of the Pope’s Vatican residence as
an outward and very public sign of his spiritual bond with the
nation. The people no longer felt humiliated by foreign domination
but moulded ‘the inalienable rights of dignity’ from traditional
Polish cultural values of sacrifice and resistance. These same spiritual
values had preserved their country in the mind’s heart over hundreds
of years.

Bells tolled and sirens wailed through the reconstructed streets of
the Old Town at the final moment. It was 2 April 2005. Six days of
official mourning followed. Bank websites were edged in black and
everything was cancelled that smacked of pleasure. Consumption of
alcohol and ice-cream was forbidden. Shrines began to materialize in
parks and at war memorials. The infatuation of this society with
death was at its most intense, the supermarkets piled high with
funeral candles. Entire streets were lined with them enclosed in the
characteristic glass funnels of red, yellow and white – the national
colours of Poland and the Vatican. Knots of people, curiously lacking
an air of expectancy, stood silently behind these flickering rows
of light waiting for a procession that would never pass. Entire
squares and window ledges shimmered in the darkness. Simply
being together in the national family ‘nest’ at this moment appeared
of overriding importance. This ‘Polish Pope’ was symbolically far
more significant to Poles than simply head of the Church of Rome.
He was a conspicuous example of that rare species, a successful Pole
of world power and influence.

Polish eagles and the national flag, entwined with that of the
Vatican, were draped in black ribbons. Established wartime traditions
returned to life in this unprepossessing yet most courageous of
capitals. SMS messages were sent in a mysterious and secret communication
network. A directive for the population to meet at this
or that place, line with candles this or that street associated with
John Paul II, extinguish all the city lights at a particular moment. I
obeyed my SMS message to switch off my home lights at 11.00pm.
However I noticed on my estate many lights still burning at the
appointed time. ‘Bloody foreigners!’ I found myself muttering as I
attended to the funeral candle on the terrace.

His successor Pope Benedict XVI made a pilgrimage to Poland in
May 2006 following in the footsteps of his mentor, the man he
assured the assembled hundreds of thousands would very soon be
canonized as a saint. Outside the Presidential Palace in Warsaw I
found myself among a group of nuns bobbing about in the breezy
showers like so many raucous gulls. All around me massive crowds
of Poles were willing the German Benedict to be the reincarnation
of John Paul.

At Oświęcim (Auschwitz) a grim, determined German in
windswept robes of white and gold walked alone towards the infamous
Black Wall where mass executions took place. This reluctant
former member of the Hitler Youth was visibly straining to support
an intolerable burden of history. In a formidable act of reconciliation,
he kissed and caressed a group of survivors who were
assembled in an orderly row.

At prayers in the extermination camp of Birkenau the rain ceased
and a rainbow appeared over the barracks, the crematoria and the
symbolic watchtower penetrated by the railway line leading to the
loading ramp of death. The spring sun shone full upon him as he sat
listening to the singing of the mournful Hebrew lament for the dead.
The Middle Ages would have deemed it a miracle.


http://www.michael-moran.net/poland.htm



Kraj z Księżyca. Podróże do serca Polski
Michael Moran (Wydawnictwo Czarne, Warszawa 2010) pp. 443-446

Nad miastem zawisł całun smutku. Stacje radiowe i telewizyjne

odwołały zaplanowane programy i nadawały najsmętniejsze

utwory Chopina i Bacha. Czuwanie po śmierci pierwszego polskiego

papieża naznaczone było ciszą i łzami. Widziałem, jak trzej

wytatuowani skinheadzi wchodzą dumnym krokiem do kościoła,

po czym klękają pokornie przed złotym tabernakulum i modlą

się. Używając słów watykańskiego oświadczenia, można było

powiedzieć, że ta święta postać, wielki patriota i kontrowersyjny

polityk, był teraz „bliżej Boga niż ludzi”.

O wielkości tego bezinteresownego humanisty świadczy

choćby anegdotyczna opowiastka o kocie. W 1978 roku, w dniu,

w którym Karol Wojtyła miał wrócić do Rzymu na drugie konklawe,

do drzwi jego rezydencji w Krakowie zapukała pewna starsza

pani. Ogromnie zmartwiona powiedziała mu, że właśnie zaginął

jej kot i że prawdopodobnie ukradli go jej sąsiedzi. Czy kardynał

Wojtyła mógłby jej pomóc? Przyszły papież natychmiast pojechał

do domu jej sąsiadów, zarekwirował kota i zwrócił go uradowanej

staruszce, by chwilę potem stawić się na lotnisku, polecieć

do Rzymu i przyjąć tiarę.

Późną nocą spacerowałem po ulicach Warszawy, rozmyślając

o duchowej i politycznej rewolucji, której początek dał właśnie Jan

Paweł II podczas swej pierwszej pielgrzymki do Polski w roku 1979.

Wypowiedział wówczas biblijne frazy „Nie lękajcie się” i „Niech

zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi”. Słowa te

trafiły głęboko do serc milionów Polaków, którzy łączyli się z nim

w modlitwie, czy to w centrach miast, czy na podmiejskich placach

i łąkach. Papież przemienił to podzielone społeczeństwo. Komunistyczny

reżim obawiał się go, uznawał za niebezpiecznego wroga,

choć paradoksalnie kręcił sobie stryczek na szyję, pomagając w organizacji

papieskich pielgrzymek. Podczas uroczystości spytano

pewnego górnika, czemu ma służyć religia w komunistycznym

państwie, na co ten odparł krótko: „Ma wysławiać Matkę Boską

i wkurzać tych łajdaków!”.

Siła ojczystego języka papieża oraz wspólna wiara zjednoczyła

podzielonych dotąd Polaków i pobudziła Solidarność do

działania. Jan Paweł II odmienił ich świadomość. Przywrócił im

poczucie wierności i honoru. Zrozumiał, jak wielka może być moc

słów w czasie, gdy studiował polonistykę oraz podczas okupacji

nazistowskiej, kiedy był członkiem Teatru Rapsodycznego. Człowiek,

który pisał wywrotowe sztuki i wystawiał potajemnie polską

epopeję narodową (Pana Tadeusza) w czasie, gdy na ulicach

 szalała nazistowska propaganda, nie obawiał się gróźb komunistycznych

komisarzy. Jako arcybiskup metropolita krakowski

kazał czytać w kościołach powieść 1984 George’a Orwella. Już jako

papież za pomocą chrześcijańskich metafor przekazywał wiernym

 swe rewolucyjne przesłanie. Kłamstwa komunistów sprawiły, że

nie byli w stanie skutecznie rządzić Polską. „Pięćdziesiąt procent

upadku komunizmu to dzieło papieża”, powiedział Lech Wałęsa,

lider Solidarności, ruchu, który obalił komunizm w Polsce i rozpoczął

nieodwracalny proces przemian w Europie.

W oknie watykańskiego mieszkania papieża płonęła świeczka,

zewnętrzny i publiczny znak jego duchowej więzi z ojczystym

narodem. Ludzie nie czuli się już upokorzeni obcą dominacją,

lecz uformowali z tradycyjnych polskich wartości oporu i poświęcenia

„niezbywalne prawo godności”. Te same wartości duchowe

pozwalały Polakom przez setki lat zachowywać ojczyznę

w sercach i umysłach.

Kiedy nadeszła ta ostatnia chwila, ulice Starego Miasta wypełniły

się głosem dzwonów i wyciem syren. Był 2 kwietnia 2005 roku.

Rozpoczęła się sześciodniowa żałoba narodowa. Strony internetowe

banków obwiedzione zostały czernią, odwołano wszystko,

co mogło choćby kojarzyć się z przyjemnością. Wprowadzono

zakaz sprzedaży alkoholu. W parkach i przy pomnikach pojawiły

się symboliczne kapliczki. Typowa dla polskiego społeczeństwa

fascynacja śmiercią objawiała się w całej swej pełni, w supermarketach

sprzedawano ogromne ilości lampek nagrobnych. Wzdłuż ulic

ciągnęły się rzeki zniczy w czerwonych, żółtych i białych naczyniach

– barwach narodowych Polski i Watykanu. Grupki ludzi stały

w milczeniu obok tych migoczących strug ognia, jakby czekając

na procesję, która nigdy nie nadejdzie. W ciemnościach błyszczały

całe place i setki parapetów zastawionych świecami. Mimo

woli pomyślałem o wierszu Johna Keatsa Oda do słowika,

którego fragment wyjątkowo trafnie opisuje moim zdaniem naturę Polaków:

„Słucham w ciemnościach. Często na pół zakochany / Byłem

w śmierci kojącej”. Sama obecność w narodowym rodzinnym kręgu

czy „gnieździe” wydawała się wtedy niezwykle istotna. „Polski papież”

był dla Polaków kimś znacznie ważniejszym niż tylko głową

Kościoła rzymskokatolickiego. Był wyjątkowo spektakularnym

okazem bardzo rzadkiego gatunku – Polaka, który odniósł sukces

w szerokim świecie, który dysponował władzą i wpływami.

Polskie orły i flagi narodowe splecione z flagami Watykanu

przystrojone zostały czarnymi wstęgami. W całym mieście, które

nadal nie olśniewa urodą, lecz pozostaje najmężniejszą spośród

wszystkich stolic świata, wróciły do łask wojenne tradycje. Ludzie

przesyłali sobie wiadomości tekstowe nakazujące zebrać się

w takim a takim miejscu, zapalić świece przy takiej a takiej ulicy

związanej z Janem Pawłem II, czy też wygasić w domach światła

o konkretnej godzinie. Posłuszny esemesowemu poleceniu zgasiłem

światło o jedenastej wieczorem. Zauważyłem jednak, że w oknach

wielu mieszkań na moim osiedlu nadal jest jasno. „Cholerni

cudzoziemcy!”, mruknąłem, ustawiając znicz na tarasie.

Następca polskiego papieża, Benedykt XVI, odbył w maju

2006 roku pielgrzymkę do Polski, stąpając śladami swego mentora,

człowieka, którego w obecności setek tysięcy ludzi zgromadzonych

w zymie obiecywał uczynić wkrótce świętym. Kiedy

przystanąłem przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie, znalazłem

się w grupie zakonnic, które kołysały się na wietrze niczym

stado mew. Zgromadzone dokoła tłumy Polaków marzyły

o tym, by Benedykt okazał się reinkarnacją Jana Pawła.

W Oświęcimiu ten posępny poważny Niemiec w targanych

wiatrem złotych i białych szatach podszedł w pojedynkę do osławianej

Ściany Straceń, gdzie dokonywano masowych egzekucji.

Wcielony niegdyś wbrew własnej woli do Hitlerjugend, teraz zmagał

się z przytłaczającym brzemieniem historii. W pięknym akcie

pojednania ucałował i pozdrowił grupę byłych więźniów obozu.

Kiedy odprawiano modlitwę na terenie byłego obozu Birkenau,

ustał deszcz, a nad barakami, krematoriami i słynną bramą,

przez którą przechodziły tory z rampy przeładunkowej, pojawiła

się tęcza. Promienie wiosennego słońca padły na papieża zasłuchanego

w hebrajską pieśń żałobną. W średniowieczu uznano

by to za cud.

http://www.michael-moran.net/pages/polish_editions/Kraj_z_Ksiezyca/index.htm